សញ្ញាណវ៉ិចទ័រនិងលក្ខណគ្រឺះនានា

PEN I Uoy

Oct 10, 20201 min read

១ ដែនស្កាលែ និងដែនវ៉ិចទ័រ (Scalar Field and Vector Field)

ពត៌មានឬបាតុភូតរូបវិទ្យាត្រូវបានបកស្រាយដោយទំហំ(បរិមាណ)ពីរប្រភេទគឺទំហំស្កាលែ (Scalar Quantity) និងទំហំវ៉ិចទ័រ(Vector Quantity) ។ ទំហំស្កាលែជាទំហំដែលមានតែបរិមាណដូចជា ម៉ាស សីតុណ្ហភាព សម្ពាធ ពេលវេលាជាដើម។ ទំហំវ៉ិចទ័រគឺជាទំហំដែលមានទាំងបរិមាណនិងទិសដៅដូចជា កម្លាំង ល្បឿន បរិមាណចលនា ដែនទំនាញដី ដែនម៉ាញ៉េទិចជាដើម។

ប្រភព https://climate.nasa.gov/vital-signs/global-temperature/

ប្រភព https://tenki.jp/forecaster/y_nakagawa/2019/08/13/5557.html

លំហដែលមានទំហំស្កាលែអាស្រ័យនឹងទីតាំងហៅថាដែនស្កាលែ។ ឧទាហរណ៍ដូចជាសីតុណ្ហភាពនៃតំបន់មួយ

(រូបភាពទី១)ប្រែប្រួលតាមទីតាំងកំណត់ជាក់លាក់។ តំបន់សីតុណ្ហភាពឬលំហសីតុណ្ហភាពនេះគឺជាដែនស្កាលែមួយ។ ចំណែកឯលំហដែលមានទំហំវ៉ិចទ័រអាស្រ័យនឹងទីតាំងហៅថាដែនវ៉ិចទ័រ។ ឧទាហរណ៍ដូចជាល្បឿនខ្យល់

(រូបភាពទី២)នៃតំបន់មួយប្រែប្រួលទាំងទិស និងទំហំអាស្រ័យទៅលើទីតាំងកំណត់ជាក់លាក់។ តំបន់ល្បឿនខ្យល់ ឬលំហល្បឿនខ្យល់នេះគឺជាដែនវ៉ិចទ័រមួយ។

ដោយឡែក ទំហំស្កាលែមានច្រើនវិមាត្រអាស្រ័យទៅលើបរិបទនៃការសិក្សា។ ឧទាហរណ៍ដូចជាអនុគមន៍ y = f(x) គឺជាដែនស្កាលែឯកវិមាត្រ(one-dimensional scalar field)ព្រោះអថេរសម្រាប់កំណត់តម្លៃអនុគន៍មានតែមួយ។ ដូចគ្នាដែរ f(x,y) គឺជាដែនស្កាលែទ្វេវិមាត្រ (two-dimensional scalar field) ហើយ f(x,y,z)គឺជាដែនស្កាលែត្រីវិមាត្រ(three-dimensional scalar field)។

ធាតុរបស់វ៉ិចទ័រមានបីគឺចំណុចចាប់(គល់) ចុង និងណម ឬប្រវែង។ ចំណុចចាប់និងចុងកំណត់ទិសដៅរបស់វ៉ិចទ័រ។ ដូចនេះយើងអាចនិយាយបានថាទំហំវ៉ិចទ័រផ្សំឡើងដោយទិសដៅ និងណមរបស់វា។ នៅក្នុងរូបវិទ្យាយើងសិក្សាចលនារបស់រូបធាតុក្នុងលំហត្រីវិមាត្រដែលមានអ័ក្សបីកែងតរៀងគ្នា។ តម្រុយទាំងនេះមានច្រើនប្រភេទអាស្រ័យនឹងប្រធានបទនៃការសិក្សាដូចជា តម្រុយដេកាត តម្រុយស៊ីឡាំង តម្រុយស្វ៊ែជាដើម។ ដោយហេតុថាខ្លឹមសារនៃមេរៀននេះគឺជាការសិក្សាលើលក្ខណៈទូទៅនៃវ៉ិចទ័រ ហើយដើម្បីសម្រួលក្នុងការសិក្សា វ៉ិចទ័រក្នុងមេរៀននេះគឺជាវ៉ិចទ័រត្រីវិមាត្រក្នុងតម្រុយដេកាត(Cartesian Coordinate System) R = OXYZ ។

២ ទីតាំងរបស់រូបធាតុក្នុងលំហ

ជាទូទៅទីតាំងរបស់រូបធាតុក្នុងលំហសិក្សាត្រូវបានកំណត់ដោយវ៉ិចទ័រទីតាំង R ណាមួយដែល